Mục lục
Đế giữa được ví như trái tim của một đôi giày chạy bộ, đóng vai trò quan trọng trong việc mang đến sự thoải mái, hỗ trợ và hiệu suất cho người sử dụng. Hai phương pháp sản xuất đế giữa phổ biến nhất hiện nay là đúc nén và ép phun, mỗi phương pháp đều có những ưu và nhược điểm riêng.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hai phương pháp này để lựa chọn được đôi giày phù hợp với nhu cầu của bản thân.
Phương pháp đúc nén EVA (CMEVA) là gì?
Phương pháp đúc nén, hay còn được gọi là CMEVA, là quá trình nén một khối bọt xốp EVA (Ethylene Vinyl Acetate) bên trong khuôn kim loại.
Quy trình sản xuất theo phương pháp đúc nén EVA (CMEVA)
Tương tự như việc làm bánh hoặc đúc một chiếc nồi nhôm, hình dạng của khuôn sẽ tạo ra hình dạng bên ngoài cho đế. Dưới tác động của nhiệt độ và áp suất, vật liệu sẽ nở ra và lấp đầy không gian bên trong khuôn. Sau khi đã đủ thời gian, khuôn nén sẽ được mở ra và ta sẽ thu được một chiếc đế giữa mới với hình dạng bên ngoài giống như mặt trong của khuôn.
Một ví dụ điển hình cho việc tạo ra đế giữa bằng phương pháp đúc nén
Sau khi đế giữa được giải phóng và làm sạch để chuẩn bị cho sản xuất đế tiếp theo. Trước khi vật liệu được đưa vào khuôn, khuôn sẽ được phủ một lớp chất hoá học để tránh bọt EVA bám dính vào bề mặt khuôn. Điều này tương tự như việc bôi mỡ lên mặt lá khi làm bánh gạo nếp.
Sau khi tháo khuôn, ta sẽ thu được đế mới với kích thước chính xác như kích thước của khuôn nén. Điều này có vẻ rất đơn giản, nhưng tại sao lại cần phải nhắc đến điều này? Đó là vì đây là một trong những khác biệt quan trọng giữa đế giữa đúc nén và ép phun.
Vật liệu của đế giữa
Đế giữa có thể được tạo ra từ một lớp vật liệu hoặc cũng có thể từ nhiều lớp vật liệu khác nhau. Nếu đế được tạo thành từ 2 lớp vật liệu, chúng ta gọi là đế giữa mật độ kép. Trong trường hợp có nhiều hơn 2 lớp vật liệu, đó sẽ là đế giữa đa mật độ. Thường thì, chúng ta thường gặp các loại đế giữa chỉ có 1 hoặc 2 lớp vật liệu.
Với loại đế mật độ kép, phương pháp phổ biến nhất để tạo ra chúng là bằng cách sử dụng 2 bộ phận đúc nén. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đó cũng có thể là sự kết hợp của đúc nén và ép phun. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng hiệu quả khi áp dụng phương pháp này.
Đế giữa có thể được cấu tạo từ một hoặc nhiều lớp vật liệu khác nhau
Nhược điểm của phương pháp đúc nén
Mặc dù phương pháp đúc nén khá đơn giản và cho ra đế giữa vững chắc với ít sai số, nhưng nó cũng có nhược điểm. Một trong những nhược điểm đó là gây lãng phí. Trong quá trình đúc nén, một số thành phần bọt EVA không cần thiết sẽ bị cắt bỏ, dẫn đến tạo ra lượng chất thải bọt EVA không nhỏ.
Để khắc phục vấn đề này, một số hãng giày đã áp dụng kết hợp quy trình nén và tiêm kết hợp. Thay vì đúc nguyên khối EVA vào khuôn, họ sẽ đặt khối EVA vào bên trong khuôn và sau đó bổ sung thêm chất phụ gia trước khi tiến hành nén. Kết quả là một đế giữa có tính chất của cả đế giữa đúc phun và đúc nén. Phương pháp này thường được sử dụng trong một số dòng sản phẩm của Hoka One One.
Phương pháp ép phun (IMEVA) là gì?
Phương pháp ép phun có độ phức tạp cao hơn so với phương pháp đúc nén, tuy nhiên lại rất thú vị. Quá trình này bắt đầu bằng việc bơm một khối chất lỏng siêu nóng gồm vật liệu EVA nóng chảy và các chất thổi (chất phụ gia) vào khuôn mẫu. Điều đặc biệt là kích thước của khuôn nhỏ hơn so với kích thước đế giữa mà hãng giày muốn tạo ra.
Quy trình sản xuất theo phương pháp ép phun (IMEVA)
Sau khi khối chất lỏng được bơm vào khuôn ép, nó sẽ được để trong một khoảng thời gian và sau đó được đưa ra bên ngoài khi đã đông cứng. Khi đế giữa được giải phóng, nó sẽ dần dần giãn nở theo thời gian và đạt đến kích thước quy định trước đó. Tuy nhiên, sẽ có một sai số nhất định. Điều này là khác biệt lớn so với phương pháp đúc nén, vì trong đúc nén, kích thước của đế giữa không thay đổi và không có gì thú vị.
Việc đế giữa giãn nở ngay sau khi được đưa ra khỏi khuôn tương tự như việc bạn nắm chặt một quả bóng cao su trong tay. Nó sẽ nằm gọn trong lòng bàn tay khi bạn nắm chặt và sẽ bung nở ra nhiều lần khi bạn thả ra.
Tuy nhiên, khác với quả bóng cao su, đế giữa ép phun sẽ co lại khi bị làm lạnh. Do đó, việc kiểm soát quá trình giãn nở của đế giữa rất phức tạp. Mặc dù phức tạp hơn, nhưng phương pháp này không gây lãng phí vật liệu như phương pháp đúc nén.
Trong kỹ thuật ép phun, đế được tạo ra sẽ có trọng lượng nhẹ hơn một chút, mềm mại hơn và khả năng phản hồi cũng cao hơn so với kỹ thuật đúc nén. Điều này có thể là một trong những lý do để bạn lựa chọn loại đế được sản xuất bằng kỹ thuật ép phun.
Tại sao nhiều công ty giày sử dụng phương pháp đúc nén EVA?
Phương pháp ép phun là một cách rất hiệu quả, tuy nhiên hiện nay các công ty giày vẫn sử dụng phương pháp đúc nén phổ biến bởi những lý do sau:
Chất lượng thiết kế tốt
Việc sử dụng đế giữa đúc nén có thể mang lại chất lượng thiết kế tốt hơn so với đế giữa ép phun. Về mặt thẩm mỹ, đế giữa đúc nén sẽ có vẻ ngoài hấp dẫn hơn. Điều này bởi vì chúng giữ được hình dạng ban đầu của khuôn mẫu. Trong khi đó, đế giữa ép phun thường bị biến dạng và không đảm bảo tính chi tiết và sắc nét của họa tiết bên ngoài.
Ít bị sai lệch về kích thước
Đế đúc nén có khả năng giữ đúng kích thước tốt hơn so với đế giữa ép phun. Điều này có nghĩa là sản phẩm từ đế giữa ép phun có thể bị sai lệch kích thước nhiều hơn.
Quá trình co giãn phức tạp khiến cho việc đạt được kích thước mong muốn trở nên khó khăn, đặc biệt là trong trường hợp đế giữa có cấu trúc đa lớp hoặc sử dụng nhiều loại vật liệu khác nhau. Sự khác biệt trong quá trình co giãn giữa các lớp vật liệu có thể dẫn đến sự cố khi lắp ráp, gây ra những khoảng trống không mong muốn. Thường thì phương pháp đúc nén CMEVA được sử dụng để tạo ra đế giữa từ một loại vật liệu duy nhất.
Độ bền và độ chắc chắn cao
Việc sử dụng đúc nén sẽ tạo ra một đế giữa có độ bền và độ chắc chắn cao hơn. Điều này là rõ ràng và dễ thấy.
Chi phí sản xuất rẻ
Ngoài những lý do trên, còn một lý do quan trọng nữa là chi phí sản xuất khuôn đúc nén thường rẻ hơn so với khuôn ép phun. Tuy nhiên, điều này không ảnh hưởng quá nhiều đến quyết định sử dụng phương pháp nào. Chi phí này chỉ đóng vai trò bù đắp cho sự lãng phí vật liệu trong quá trình cắt bỏ khi sử dụng phương pháp đúc nén.
Vậy làm thế nào để phân biệt giữa đế đúc và đế ép phun?
Để nhận biết sự khác biệt giữa đế đúc và đế ép phun, có thể áp dụng các cách sau:
- Kiểm tra chất liệu: Đế đúc thường được làm từ kim loại hoặc cao su, trong khi đế ép phun thường được làm từ nhựa hoặc cao su tổng hợp.
- Xem kết cấu bên trong: Đế đúc thường có kết cấu dày và chắc chắn hơn so với đế ép phun, vì nó được tạo ra bằng cách đổ chất liệu vào khuôn đúc. Trong khi đó, đế ép phun có kết cấu mỏng và có thể có các lỗ thông hơi để giảm trọng lượng.
- Quan sát bề mặt: Đế đúc thường có bề mặt sần sùi và không đồng đều do quá trình đúc, trong khi đế ép phun có bề mặt mịn và đồng đều hơn do quá trình ép phun.
- Kiểm tra tính linh hoạt: Đế đúc thường có tính linh hoạt kém hơn so với đế ép phun, vì nó được tạo ra từ một mảnh liền khối. Trong khi đó, đế ép phun có tính linh hoạt tốt hơn do có thể được tạo ra từ nhiều mảnh ghép lại.
Tóm lại, để nhận biết sự khác biệt giữa đế đúc và đế ép phun, có thể dựa vào các yếu tố như chất liệu, kết cấu bên trong, bề mặt và tính linh hoạt.
Để phân biệt đế ép phun, chúng ta cũng có thể nhận ra sự khác biệt về bề mặt. Đế giữa này sẽ không có các núm nhỏ hay chi tiết sắc nét như đế đúc nén. Thay vào đó, nó sẽ có bề mặt nhẵn và bóng hơn.
Để ý những núm nhỏ trên bề mặt đế giữa. Đó là dấu hiệu cơ bản để nhận biết
Ví dụ, đế giữa trên Saucony Kinvara 6 là một loại đế giữa ép phun. Chúng ta có thể thấy rõ sự khác biệt về bề mặt khi so sánh với đế đúc nén. Bề mặt của đế giữa này sẽ không có các chi tiết sắc nét và thường có độ bóng cao hơn.
Đế giữa của Saucony Kinvara 6 được làm từ phương pháp ép phun
Một số phương pháp khác tạo ra đế giữa
Ngoài việc sử dụng kỹ thuật đúc nén và ép phun, chúng ta còn có thể áp dụng hai phương pháp khác là đổ polyurethane và in 3D.
Phương pháp đổ polyurethane
Phương pháp đổ polyurethane từng được sử dụng rộng rãi cho tới đầu những năm 2000. Tuy nhiên, hiện tại tôi không chắc liệu phương pháp này còn được áp dụng hay không. Đế được tạo ra bằng cách đổ polyurethane nóng chảy vào khuôn và sau đó kết hợp chặt phần trên. Các loại đế giữa này có thể dễ dàng nhận biết qua việc có những lỗ nhỏ trên bề mặt, đó là do quá trình đổ polyurethane tạo ra các bọt khí.
Phương pháp in 3D
Còn về phương pháp in 3D, các đôi giày in 3D thường sử dụng kỹ thuật in 3D SLS (Selective Laser Sintering). Tuy nhiên, hiện tại, quy trình này chưa thể áp dụng trong sản xuất hàng loạt. Những tin đồn về tính tiên tiến của đế giày in 3D chỉ là chiêu trò tiếp thị.
Đế giữa (midsole) được tạo ra từ công nghệ in 3D
Bài viết này đã giúp bạn giải mã sự khác biệt giữa hai phương pháp sản xuất đế giữa phổ biến: Đúc nén và ép phun. Mỗi phương pháp đều có những ưu và nhược điểm riêng, phù hợp với những nhu cầu khác nhau. Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn về các phương pháp sản xuất đế giữa!