Các Thành Phần Cấu Tạo Của Giày Chạy Bộ

Chạy bộ là một hoạt động thể dục thể thao được nhiều người ưa chuộng bởi lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe. Tuy nhiên, để có được trải nghiệm chạy bộ tốt nhất và giảm thiểu nguy cơ chấn thương, việc lựa chọn một đôi giày chạy bộ phù hợp là vô cùng quan trọng.

Hiểu rõ các thành phần của một đôi giày chạy bộ sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn sáng suốt hơn. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích chi tiết từng bộ phận của một đôi giày chạy bộ, giúp bạn hiểu rõ chức năng và tầm quan trọng của chúng.

Thành phần của giày chạy bộ

Giày chạy bộ là gì?

Giày chạy bộ được hiểu đơn giản là những đôi giày được thiết kế đặc biệt cho mục đích chạy bộ. Khác với những đôi giày thời trang hay giày của các môn thể thao khác, giày chạy bộ được tạo ra thông qua nghiên cứu sâu sắc về hoạt động chạy. Đặc điểm quan trọng của môn thể thao này là việc liên tục đặt chân xuống đất. Quá trình này lặp đi lặp lại đòi hỏi giày phải có khả năng giảm sốc và hỗ trợ đúng mức.

Hiện nay, các hãng giày đang đầu tư rất nhiều tiền để nghiên cứu và áp dụng những công nghệ mới nhất, tiên tiến nhất vào từng đôi giày của họ. Tất cả đều nhằm mục đích tối ưu hóa thiết kế giày. Theo cơ bản, mỗi đôi giày đều gồm ba bộ phận chính: đế ngoài (outsole), đế giữa (midsole) và thân giày (upper). 

Ngoài ra, các hãng còn tùy chỉnh và bổ sung thêm các bộ phận nhỏ khác để tăng cường khả năng hỗ trợ. Đây là những yếu tố quan trọng trong cuộc đua công nghệ giữa các hãng giày. 

Giày chạy bộ được thiết kế riêng cho hoạt động chạy bộ và thể thao

Phần trên của giày chạy bộ – Upper

Như tên gọi của nó, upper là phần bao bọc xung quanh bàn chân trong một đôi giày. Ngoài phần đế, phần còn lại trên cùng được coi là upper. Đây là một thành phần quan trọng và cơ bản của giày chạy bộ, có tác dụng bảo vệ và ôm chặt bàn chân khi chạy. 

Tùy thuộc vào loại giày, mức độ bảo vệ sẽ khác nhau. Ví dụ, giày chạy trail thường có lớp upper dày hơn và bảo vệ tốt hơn so với giày chạy đường.

Chất liệu làm upper là polyester, cotton hoặc nylon

Chất liệu chủ yếu để làm upper là polyester, cotton hoặc nylon. Các vật liệu này thường được kết hợp với nhau theo tỷ lệ riêng, và có thể được bổ sung thêm các chất liệu cải tiến hoặc tái chế. 

Upper được thiết kế thoáng khí và thấm hút tốt

Vì hoạt động chạy thường gây ra nhiều mồ hôi ở chân, đôi khi còn chạy trong điều kiện mưa hoặc bùn đất. Do đó, khả năng thông thoáng của upper cũng là một yếu tố quan trọng. 

Thường thì các hãng giày luôn cố gắng thiết kế upper sao cho có thể hút ẩm tốt nhất. Ngay cả với loại vải lưới hay vải đan, các hãng giày cũng thường bố trí nhiều lỗ trên upper để giúp thông thoáng. Thậm chí, ở một số đôi giày chạy trail, thân giày còn được làm bằng chất liệu Gore-tex để chống thấm nước.

Mặc dù vẻ ngoài của phần upper có thể trông đơn giản, nhưng nó vẫn là một phần quan trọng trong cuộc đua công nghệ của các hãng giày. Có những đôi giày upper được thiết kế rất mỏng để giảm thiểu trọng lượng và tăng cường sự thông thoáng. Trong khi đó, có những đôi lại được làm dày hơn để cải thiện khả năng hỗ trợ và đảm bảo sự ổn định. 

Phần trên của giày chạy bộ được thiết kế mang lại sự thoải mái, thoáng khí

Đồ đàn hồi upper có thể khác nhau giữa các đôi giày

Độ đàn hồi của upper cũng có thể khác nhau giữa các đôi giày. Chẳng hạn, một loại vải ít co giãn sẽ giúp bàn chân bạn được ổn định hơn, nhưng cần phải chọn đúng kích thước. Trong khi đó, chất liệu co giãn sẽ phù hợp với nhiều dạng bàn chân hơn. Tóm lại, mỗi ý tưởng thiết kế sẽ hướng tới mục đích và đối tượng khác nhau.

Một số bộ phận cơ bản của upper

• Lớp phủ: Được làm bằng vật liệu tổng hợp đan chéo ở mặt trên để tăng cường độ bền và hỗ trợ. Tuy nhiên, chúng không có khả năng co giãn.
• Cổ giày: Là phần đệm xốp bọc quanh vùng cổ chân. Vị trí này thường được bổ sung thêm nhiều đệm để tăng cường sự bảo vệ. Ngoài ra, kích thước của vùng cổ giày cũng có thể được thiết kế riêng cho từng giới tính. Độ vừa vặn của phần cổ giày cũng là một yếu tố quan trọng để đánh giá một đôi giày.
• Bảng gót giày – Đệm lót gót giày: Thường được gọi là “cốc giày”, đây là một phần quan trọng của giày được làm bằng chất liệu cứng hoặc mềm để giữ vùng gót chân ổn định. Có thể sử dụng nhựa cứng, nhựa mềm hoặc gel để tạo nên bảng gót giày.
• Hộp ngón chân: Vị trí này, tức phần mũi giày, thường được thiết kế rộng hơn một chút để đảm bảo không gian đủ cho các ngón chân. Ngoài ra, còn có một lớp cao su cố định được đặt ở đây để tăng khả năng bảo vệ. Điều này là cần thiết vì trong quá trình chạy, các ngón chân thường bị ép vào phía trước.

Upper được thiết kế bọc xung quanh bàn chân một đôi giày, sử dụng chất liệu co giãn, thoải mái

Đế giữa – Phần trung tâm của giày

Nằm giữa phần trên và đế giày, đế giữa là thành phần quan trọng của một đôi giày. Đây cũng được coi là bộ phận quan trọng nhất và tốn nhiều công sức nhất trong việc sản xuất giày chạy bộ. 

Chất liệu của đế giữa

Hầu hết chật liệu đế giữa của những đôi giày chạy bộ thường được làm từ chất liệu bọt xốp hoặc có khí bơm vào, đế giữa có nhiệm vụ mang lại cảm giác thoải mái cho bàn chân và hấp thụ lực va đập khi tiếp đất. Với một hoạt động lặp đi lặp lại liên tục như chạy bộ, đế giữa là vị trí cần được chú ý đặc biệt. Đó cũng là lý do tại sao các công nghệ mới thường được áp dụng vào phần này.

Thường thì các hãng giày sẽ điều chỉnh độ xốp của bọt hay thêm chất phụ gia để làm cho đế giữa cứng hơn. Độ cứng này sẽ ảnh hưởng đến mục đích và đối tượng sử dụng giày. Nếu đế giày mềm, nó sẽ được coi là linh hoạt và phù hợp cho việc chạy nhẹ nhàng và đặc biệt là thoải mái. 

Có hai loại đế cứng: một là đem lại sự ổn định và chắc chắn, hai là giúp tăng hiệu suất và tốc độ. Bạn có thể dễ dàng nhận biết đôi giày cứng hay mềm bằng cách ấn mạnh vào đế giữa và uốn giày theo chiều dọc để đánh giá độ cứng. Nếu đôi giày khó gập thì đó là giày có đế cứng, còn nếu dễ gập thì là giày có đế mềm và linh hoạt.

Đế giữa của giày có công dụng giúp hấp thụ lực va đập khi tiếp đất

Một số vật liệu được dùng làm đế giữa

Các vật liệu để làm đế giữa rất đa dạng và tùy thuộc vào mục đích sử dụng mà sẽ có những vật liệu khác nhau được sử dụng. Một số vật liệu thông dụng có thể kể đến như sau:

• • EVA (Etylen-Vinyl acetate): Đây là vật liệu phổ biến nhất để tạo nên đế giữa. Nó được tạo ra từ sự kết hợp của hai loại nhựa, có tính đàn hồi tốt, nhẹ và giá thành rẻ. Tuy nhiên, độ bền của nó không cao và có thể mất tính đàn hồi theo thời gian.
  • PU (Polyurethane): PU là một loại vật liệu có cấu trúc dày hơn, cứng hơn và bền hơn so với EVA. Nó hoạt động tương tự như cao su hoặc nhựa. Tuy nhiên, sự phổ biến của PU không cao bằng EVA do nó có xu hướng nặng và cứng hơn.
  • TPU (Thermoplastic polyurethane): Đây là một loại nhựa nhiệt, mềm dẻo và có độ bền cao hơn so với PU và EVA. Thường được sử dụng ở lớp đế giữa để tăng cường sự hỗ trợ.
  •  Pebax: Là một loại vật liệu cao cấp thường chỉ được sử dụng trong các đôi giày chạy đua đắt tiền. Với tính năng phản hồi cao, Pebax còn nhẹ hơn 20% so với TPU.

• Sử dụng túi khí: Ngoài các loại bọt trên, một số hãng giày còn sử dụng túi khí để cải thiện hiệu suất. Ví dụ như túi khí Air Zoom của Nike. 

• Đế giữa mật độ kép hoặc đa mật độ: Một số đôi giày còn có đế giữa mật độ kép hoặc đa mật độ, với hai hoặc nhiều lớp đế có mật độ khác nhau. Điều này mang lại nhiều lợi ích, bao gồm sự êm ái và độ chắc chắn.

Các bộ phận bổ sung để tăng cường hỗ trợ

Ngoài các loại bọt và túi khí, phần đế giữa còn có thêm các bộ phận bổ sung để tăng cường hỗ trợ như:

• Tấm Carbon: Tấm Carbon thường được đặt ở trung tâm của đế giữa, có thể dài bằng chiều dài của đôi giày hoặc chỉ dài một nửa. Nó có thể uốn cong theo hình chữ S hoặc cong nhẹ. Việc sử dụng tấm Carbon giúp cải thiện hiệu suất khi chạy, điều này đã được chứng minh qua việc sử dụng trong các đôi giày chạy tốc độ.
• Thanh năng lượng: Tương tự như tấm Carbon, thanh năng lượng được thêm vào đế giữa để tăng cường hiệu suất, tăng khả năng phản hồi và chuyển đổi mỗi khi tiếp đất.
• Rock plate: Mặc dù không nằm trong đế giữa, rock plate là một tấm nhựa cứng được đặt ngay dưới đế giữa và phía trên đế ngoài để bảo vệ chân khỏi các vật sắc nhọn. Nó có thể được thiết kế rõ ràng hoặc ẩn đi bên trong. Thông thường, các đôi giày chạy đường mòn sẽ có rock plate để bảo vệ chân.
• Trụ giày (Medial Post): Vị trí này được làm từ vật liệu dày hơn, nằm bên dưới xương mắt cá chân và trong đế giữa giày. Trụ này có tác dụng thay đổi lực dưới bàn chân, giảm áp lực lên mắt cá và hạn chế việc bàn chân bị lăn vào trong quá nhiều.
• Ray dẫn hướng: Các tấm ray này được đặt ở hai bên trong đế giữa giày. Sự hiện diện của ray dẫn hướng giúp cân bằng giữa mắt cá chân và đầu gối, từ đó làm cho việc chạy trở nên dễ dàng hơn.

Đế ngoài – Phần đế

Đế ngoài là phần dưới cùng của một đôi giày. Đây là khu vực tiếp xúc trực tiếp với mặt đất khi bạn chạy. Đó cũng là lý do vì sao độ bền và độ bám đường là yêu cầu tối quan trọng đối với giày chạy bộ. 

Độ bền của đế ngoài ảnh hưởng rất lớn đến độ bền tổng thể của một đôi giày. Khi đế ngoài bị mòn quá mức thì đế giữa cũng sẽ bị ảnh hưởng. Đó là lúc chúng ta cần thay đôi giày của mình bằng một đôi mới.

Hình dáng của đế ngoài

Đế ngoài có thể chia thành hai loại: thẳng và cong: 

• Đế ngoài thẳng: thích hợp cho việc quay sấp quá mức. Loại giày này mang lại sự ổn định và chắc chắn. Những người có bàn chân bẹt thường chọn loại giày này. 
• Đế ngoài cong: thường được thiết kế cho những người có bàn chân trung tính hoặc không bảo vệ. Chúng ta thường thấy loại đế ngoài này ở những đôi giày tốc độ. Một lý do là để giảm diện tích tiếp xúc với mặt đất, từ đó giảm ma sát và tổn thất năng lượng, cải thiện tốc độ.

Đế ngoài cong giúp hỗ trợ tối đa hiệu suất khi sử dụng

Đế ngoài thường được làm bằng cao su

Đế ngoài thường được làm bằng cao su. Thông thường, nó là hỗn hợp của cao su tự nhiên và tổng hợp. Có hai loại cao su phổ biến được sử dụng để làm đế ngoài là cao su Carbon và cao su thổi:

• Cao su Carbon: là một loại vật liệu rất chắc chắn và cứng, được sử dụng phổ biến để tạo ra những chiếc đế giày có thể chạy hàng trăm dặm. Các thương hiệu nổi tiếng như Vibram, Continental,… thường sử dụng cao su Carbon để làm đế cho các sản phẩm của họ. Hầu hết các đôi giày chạy trail đều có đế bằng cao su Carbon.
• Cao su thổi: chúng được bơm khí vào để làm cho đế mềm hơn, linh hoạt hơn và nhẹ hơn so với cao su Carbon. Tuy nhiên, theo thời gian, độ bền của chúng sẽ kém hơn.

Ngoài hai loại cao su trên, một số đôi giày còn sử dụng chất liệu bọt EVA hoặc EVA pha cao su để làm đế ngoài. Mặc dù mang lại cảm giác tuyệt vời, nhưng độ bền của chúng lại được đánh giá thấp nhất.

Hầu hết các sản phẩm giày chạy bộ đều sử dụng chất liệu cao su làm đế ngoài

Một số yếu tố khác của đế giày

Ngoài chất liệu và hình dáng, đế ngoài của các đôi giày còn khác nhau về độ dày, diện tích bao phủ, cách bố trí các vân hoặc vấu,… Thông thường, độ dày và diện tích bao phủ càng lớn thì độ bền càng cao. Đồng thời, lớp cao su có nhiều vân và vấu sẽ giúp tăng độ bám đường và tạo lực kéo tốt hơn.

Một số bộ phận khác của giày

Để bổ sung cho 3 bộ phận quan trọng nhất của đôi giày là upper, midsole và outsole, còn có một số bộ phận khác như sau:

Đệm bổ sung

Thường được đặt ở vị trí gót và mũi giày, đây là những điểm chịu nhiều va đập nhất khi chạy bộ.

Lưỡi gà

Nằm trên mu bàn chân, lưỡi gà là nơi mà dây giày được thắt chặt. Chất liệu của lưỡi gà thường tương đồng với phần upper và có thể được làm dày hoặc mỏng tùy thuộc vào sự lựa chọn của hãng sản xuất. Lưỡi gà mỏng sẽ nhẹ và thoáng khí hơn, trong khi lưỡi gà dày sẽ mang lại cảm giác êm ái và bảo vệ tốt hơn. 

Ngoài ra, lưỡi gà có thể được làm rời hoặc liền mạch với thân giày, mỗi kiểu sẽ có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Ví dụ, lưỡi gà rời có thể được gắn cố định hoặc không, trong khi đôi giày có lưỡi gà cố định sẽ không bị trượt khi chạy.

Lưỡi gà là miếng đệm giúp tạo cảm giác thoải mái, êm ái trong khi chạy

Dây giày

Làm nhiệm vụ cố định và điều chỉnh độ rộng của thân giày, dây giày là một phần quan trọng để giữ chắc chân khi chạy. Có nhiều kiểu thắt dây khác nhau, mỗi kiểu sẽ có mức độ điều chỉnh khác nhau. 

Thông thường, có 3 loại dây phổ biến như dây buộc truyền thống, dây buộc nhanh và dây buộc co giãn. Mỗi loại dây này có những ưu điểm và hạn chế riêng, tùy thuộc vào sở thích và nhu cầu của người sử dụng. 

Ngoài ra còn có dây buộc cao su, loại dây này có thể được kéo giãn khi đi để tạo sự thoải mái cho bàn chân. Sau đó, nó sẽ tự động co lại và ôm chặt bàn chân của bạn. Đây là một loại dây rất tiện lợi và phù hợp cho các hoạt động như đi bộ hay chạy ngắn vì khả năng điều chỉnh và độ chắc chắn của nó.

Dây kiểu khoá vặn, loại dây này thường được sử dụng cho các loại giày chạy trail, hiking, trekking. Bạn có thể dễ dàng điều chỉnh dây bằng cách rút hoặc kéo khoá, giúp cho việc điều chỉnh dây trở nên thuận tiện hơn.

Dây giày giúp cố định và điều chỉnh kích thước giày phù hợp với bàn chân 

Lót giày

Đây là một phần quan trọng không thể thiếu trong một đôi giày. Nó được thêm vào để hỗ trợ đế giữa và điều chỉnh sao cho phù hợp với từng dạng bàn chân. Để hiểu rõ hơn về các loại lót giày, bạn có thể tham khảo bài viết chi tiết về chủ đề này.

Trên đây là thông tin chi tiết về các thành phần của một đôi giày chạy bộ. Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ về thành phần của giày, giúp bạn lựa chọn được đôi giày chạy bộ phù hợp nhất với nhu cầu và sở thích của bản thân. 

Hãy cân nhắc các yếu tố về hình dáng, chất liệu, độ dày, diện tích, vân và vấu để có được trải nghiệm chạy bộ tốt nhất.